Arka czasu czyli Wielka ucieczka Rafała od kiedyś przez wtedy do teraz i wstecz

No cover

Book

In basket

Arka czasu czyli Wielka ucieczka Rafała od kiedyś przez wtedy do teraz i wstecz / Marcin Szczygielski ; il. Daniel de Latour. - Warszawa : Wydawnictwo Piotra Marciszuka Stentor, cop. 2013. - 288 s. : il. ; 20 cm.

Author

Szczygielski Marcin (1972- ). Latour Daniel de (1971- ). Il.

Genre/Form

Literatura młodzieżowa polska

Książki Marcina Szczygielskiego adresowane do młodszych czytelników wielokrotnie otrzymywały nagrody literackie. Wystarczy wspomnieć powieść „Omega” z 2008 roku (23/09), uhonorowaną między innymi nagrodą Książka Roku Polskiej Sekcji IBBY i wpisaną na Listę Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej, „Czarny Młyn” 7/11 – Grand Prix i I miejsce w kategorii powieści dla dzieci i młodzieży między 10 a 14 rokiem życia w II Konkursie Literackim im. Astrid Lindgren. „Arka czasu” powtórzyła jej sukces. Powieść w bardzo prosty, zwyczajny, nie obciążony bagażem natrętnej dydaktyki sposób opowiada o trudnej, zwłaszcza w literaturze dziecięcej, tematyce wojny i holocaustu.

Bohater powieści to Rafał, „prawie dziewięcioletni”, jak z dumą mówi o sobie, wychowywany przez dziadka, przed wojną cenionego skrzypka. Mieszka w Warszawie, w części miasta, którą określa mianem Dzielnicy i bardzo kocha książki. Biblioteka jest jedynym miejscem, do którego wolno mu chodzić samodzielnie od czasu, gdy opiekujący się nim starszy pan zabronił mu towarzyszyć sobie przy pracy ulicznego grajka. Ostatnia, wypożyczona powieść, „Wehikuł czasu” Wellsa wywiera na nim tak mocne wrażenie, że jej fabułę nakłada na rzeczywistość getta i okupowanej Warszawy, w której Niemcy stają się Morlokami – zdegenerowaną ludzką rasą polującą na Elojów. Gdy zbliża się czas likwidacji Dzielnicy, dziadek kupuje wnukowi szansę na przeżycie opłacając jego ucieczkę cennymi skrzypcami. Chłopiec trafia do świata po drugiej stronie muru...

Narracja powieści odzwierciedla dziecięce, niedojrzałe pojmowanie świata. Relacjonujący wydarzenia bohater objaśnia więc czytelnikom rzeczywistość w odpowiedni dla jego wieku sposób, nie tłumacząc zastanych realiów, nie używając pojęć takich jak getto, esesman, Żyd, opisując je tak jak doświadcza ich dziecko, które bawi cień rzucany na ścianę przez jego wychudłe ciało a niebezpieczną drogę po aryjskiej stronie miasta zamienia w wyprawę podróżnika w czasie.

Młody czytelnik będzie zaintrygowany i z pewnością tak samo zdumiony jak bohater nie rozumiejący dziwacznej rozmowy dorosłych o tym, że chłopiec jest podobny, bez wyjaśnienia do kogo czy czego a dziadek ma dobry wygląd. Powód farbowania włosów Rafała również pozostanie dla nich zagadką.

Element fantastyczny, główny bohater daje się w końcu poznać jako starszy pan, wspominający dzieciństwo, ale nadal podróżnik w czasie, zamienia przerażające realia – głód, życie w zrujnowanym ZOO, wizytę w zrujnowanym getcie i postrzelenie przy próbie ucieczki, w ekscytującą, niezanudzającą młodego czytelnika podręcznikowymi faktami opowieść o wydarzeniach, które dorosłym z trudem przychodzi wyjaśnić dzieciom w zajmujący i pełen empatii sposób. Marcin Szczygielski umiejętnie wplótł w fabułę autentyczne wydarzenia – uciekinierom z getta, często po rozjaśnianiu włosów zdarzało się uzyskać jaskrawo rudy kolor a dom dyrektora ZOO rzeczywiście był punktem przerzutowym dla ukrywających się Żydów. Książka została nagrodzona Grand Prix w III Konkursie Literackim im. Astrid Lindgren.

Notes:

Tyt. grzbietowy: Arka czasu

General note

U dołu s. tyt. nazwa działu literatury dla dzieci i młodzieży wydaw. Stentor: Kora.

Awards note

Grant Prix w III Konkursie Literackim im. Astrid Lindgren